Nadleśnictwo Smolarz opiekuje się lasami, stanowiącymi południowo-zachodnią część dużego kompleksu leśnego jakim jest Puszcza Drawska.

Ogólna powierzchnia Nadleśnictwa Smolarz wynosi 19 257,70 ha, z czego aż 18 894,47 ha stanowią lasy. Pomimo tego, że stanowią one duży zwarty kompleks, to nie można opisać tego obszaru jako monotonny. Urozmaicona rzeźba terenu, bogactwo gatunków drzew tworzących drzewostany oraz obecność enklaw ekosystemów nieleśnych – jezior, torfowisk i łąk – sprawia, że krajobraz nadleśnictwa jest bardzo zróżnicowany. We wschodniej i południowo-wschodniej części nadleśnictwa dominują piaszczyste równiny pokryte borami sosnowymi, które na północ od Drezdenka naraz przechodzą w pagórki, by nieco dalej na zachód przypominać swym charakterem prawdziwe góry z pięknymi buczynami, dąbrowami i grądami. Ta różnorodność ukształtowania terenu jest efektem działalności lądolodu podczas ostatniego zlodowacenia oraz rzek.

Typy siedliskowe lasu na terenie Nadleśnictwa Smolarz

Dla opisania warunków glebowych, wilgotnościowych, klimatycznych, geologicznych i topograficznych, w jakich rosną lasy używa się pojęcia typu siedliskowego lasu (TSL). Obejmuje on siedliska o podobnej żyzności i potencjalnej naturalnej zdolności produkcyjnej. Żyzność i wilgotność gleby w największym stopniu decydują o tym jakie gatunki mogą rosnąć na danym terenie, a więc decydują o składzie i budowie drzewostanu, warstwy podszytu i runa leśnego.

Dwie główne kategorie siedlisk leśnych to:

• bory – (w Nadleśnictwie Smolarz zajmują 42%) - siedliska ubogie, o glebach silnie kwaśnych w niskim stopniu nasyconych zasadami; w borach runo tworzą głównie mchy i porosty, a w drzewostanie bezapelacyjnie króluje sosna pospolita, inne gatunki (szczególnie brzoza) mogą stanowić domieszkę;
• lasy – (w Nadleśnictwie Smolarz zajmują 58%) - siedliska żyzne i bardzo żyzne, o glebach umiarkowanie i słabo kwaśnych, silnie nasyconych zasadami, z bogatym runem i licznymi gatunkami o dużych wymaganiach ekologicznych; drzewostany tworzą głównie: dąb, buk, grab, olsza i jesion oraz liczne gatunki domieszkowe.

Oprócz nich wyróżnia się także siedliska o pośrednich cechach – bory mieszane i lasy mieszane. Pod względem wilgotności gleby siedliska leśne dzieli się na suche, świeże, wilgotne i bagienne. Lasy bagienne zwyczajowo nazywane są olsami.

Udział powierzchniowy poszczególnych typów siedliskowych lasu w Nadleśnictwie Smolarz przedstawia poniższy wykres.

Oznaczenia: B- bory, BM- bory mieszane, LM- lasy mieszane, L- lasy, św- świeże, w- wilgotne, b- bagienne, Ol- ols, OlJ- ols jesionowy.

W grupie siedlisk borowych przeważają jednak żyźniejsze bory mieszane, a w grupie siedlisk lasowych dominują uboższe lasy mieszane. Siedliska leśne w nadleśnictwie są więc średnio żyzne, a dominującym typem gleb są gleby rdzawe, zajmujące ponad 90% powierzchni. W tych warunkach głównymi lasotwórczymi gatunkami drzew są sosna zwyczajna, dąb bezszypułkowy i buk zwyczajny. Skład gatunkowy lasów nadleśnictwa prezentują poniższe wykresy (udział wg gatunków panujących obliczany jest przy uwzględnieniu tylko gatunku drzewa panującego w danym drzewostanie, natomiast udział wg gatunków rzeczywistych obliczany jest z uwzględnieniem obecności wielu gatunków w jednym drzewostanie).

Sosna zajmuje niecałe 66% powierzchni lasów nadleśnictwa, dąb na ponad 16%, a buk na niecałych 7%. Systematycznie zwiększa się udział drzewostanów liściastych i mieszanych, które najlepiej wykorzystują możliwości leśnych siedlisk.

Chociaż sosna zajmuje ok. ⅔ powierzchni lasów, to symbolem i dumą Nadleśnictwa Smolarz są lasy dębowe. Rosnące w nich drzewa wyróżniają się ponad przeciętną jakością – prostymi wysokimi pniami, z wysoko osadzonymi koronami. Pochodzące z nich drewno jest bardzo cenionym surowcem w przemyśle meblarskim.

Nasiennictwo i selekcja

Niezwykle cenne drzewostany dębowe oraz dobrej jakości drzewostany dębowo-sosnowe były wizytówką Nadleśnictwa Smolarz już w XIX wieku. Długoletnie obserwacje oraz doświadczenie i wiedza przekazywane między kolejnymi pokoleniami leśników pozwoliły na utrzymanie takiego stanu do dzisiaj. Ich wyjątkowa jakość sprawiła, że wybrane najwspanialsze drzewostany i drzewa zostały przeznaczone wyłącznie do zbioru nasion, które dają początek kolejnym pokoleniom drzew nie tylko w Nadleśnictwie Smolarz, ale i w innych nadleśnictwach północno-zachodniej Polski.

Na terenie Nadleśnictwa Smolarz uznanych zostało 447,81 ha wyłączonych drzewostanów nasiennych (WDN), w tym:

• dębu bezszypułkowego o powierzchni 380,09 ha,
• dębu szypułkowego o powierzchni 25,24 ha,
• sosny zwyczajnej 40,27 ha,
• lipy drobnolistnej 2,21 ha.

Oprócz WDN na terenie Nadleśnictwa Smolarz wybrane zostały także gospodarcze drzewostany nasienne (GDN), które oprócz nasion dostarczają także drewna, zajmujące łącznie powierzchnię 420,23 ha. W tym:

• dębu bezszypułkowego –252,14 ha,
• sosny – 93,77 ha,
• buka – 40,03 ha,
• modrzewia – 21,11 ha,
• brzozy – 6,53 ha,
• świerka – 4,06 ha,
• lipy – 1,47 ha,
• olchy – 1,12 ha.

Ponadto wytypowanych zostało tutaj 79 drzew matecznych w tym: 41 dębów bezszypułkowych, 31 sosen zwyczajnych, 4 modrzewie europejskie, 2 lipy drobnolistne oraz 1 dąb szypułkowy. Pozyskuje się z nich najlepszej jakości nasiona i fragmenty gałązek do szczepień.

Na terenie naszego nadleśnictwa założono jedną plantację nasienną dębu bezszypułkowego o powierzchni 5,07 ha.

Nasiona pozyskiwane z WDN i GDN odznaczają się znakomitą jakością i służą jako materiał siewny wykorzystywany, zarówno przez naszą jednostkę, jak i inne nadleśnictwa, w tym także spoza RDLP w Szczecinie. Szkółka leśna w Górzyskach produkuje rocznie kilka milionów sztuk sadzonek na potrzeby własne, innych nadleśnictw i osób prywatnych.